7. Rumeli [DİL, EDEBİYAT VE ÇEVİRİ] SEMPOZYUMU

RumeliYA Yayıncılık

Türk daması Anadolu’da yüzlerce yıldır oynanan, özellikle Osmanlı döneminde padişah Abdülaziz’in ve Osmanlı bürokratlarının, aydınlarının ilgi gösterdiği bir oyundur. Ancak zaman içinde geniş oyuncu kitlesini, yitirmiştir. Bununla birlikte, günümüzde Türkiye’nin farklı kentlerinde bu oyunu büyük bir bağlılıkla sürdüren Türk daması oyuncuları, oyuna sahip çıkmakta, kültürün sürdürülmesi ve yeni kuşaklara aktarılması yönünde büyük bir çaba harcamaktadır. Tüm bu tarihsel derinliğine karşın Türk Damasının sosyal yapısını ve tarihini anlatan yazılı kaynak bulmak çok zor, hatta neredeyse olanaksız bile denilebilir. Bu durum ise; geçmişten günümüze uzanan bu aktarımda, geniş bir boşluk yaratmaktadır. Yine de kahvehaneler üzerine yapılan çalışmalardan yola çıkılarak, sözcüklerin arasında adeta iz sürercesine elde edilebilecek bilgilerle, bir dama kültür evrenine ilişkin yaklaşık bir görünüm elde edilebilmektedir. İşte böyle yoksunluklarla dolu bir ortamda gazeteci/yazar Refi’ Cevat Ulunay, kaleme aldığı dama üzerine yazılarıyla, oyunun geçmişi üzerine önemli bilgiler sunmaktadır. Böylece eski tarihlerden günümüze Türk daması oyuncularının davranış biçimlerinin ne denli benzer olduğu ve süregelen bir geleneğin izleri yazılarında gözlemlenebilmektedir. Yazar, özellikle Milliyet gazetesindeki “Takvimden Bir Yaprak” adlı köşesinde ayrıca “Eski İstanbul Kabadayıları Sayılı Fırtınalar” adlı kitabında ve Tan Gazetesi’nde çıkan bir yazısında eski dama oyuncularını değerli ayrıntılar vererek konu etmiştir. Bu bildiride, Ulunay’ın Türk damasını ve dama oyuncularını öne çıkan hangi yönleri ile ele aldığına ve oyuna ilişkin olarak tanık olduğu çarpıcı olaylara yer verilmektedir. Böylece Ulunay’ın yazıları aracılığıyla geçmişine ilişkin derli toplu bir yazılı kaynak olmayan Türk damasının geçmişine bir nebze olsun ışık tutulabilmektedir. Bu kültürü tanımayanlar için, yaşamın içinden alıntılanmış bu canlı sahneler, okuyucuya fikir vermekte iken; dama kültürünü bilenler açısından ise geçmişle ilişki kurmak açısından önemli bilgiler sunmaktadır.

2024

Bülent AYBERK