7. Rumeli [DİL, EDEBİYAT VE ÇEVİRİ] SEMPOZYUMU
Ebû Ubeyde Ma‘mer b. el-Musennâ’nın “Kitâbü’l-Ḫayl” adlı çalışması
Yayıncı:
RumeliYA Yayıncılık
Özet:
Ebû Ubeyde Ma‘mer b. el-Musennâ Hicri 110 yılında Emevi döneminde Basra’da dünyaya gelmiş ve 209 yılında Abbasi döneminde yine burada vefat etmiştir. O genellikle hayatını Basra’da geçirmesine rağmen Fars ve Bağdat diyarlarına seyahat etmiştir. Abbasi devleti ricaliyle yakın ilişkiler kurmuş onların saraylarına varmış ve kitapları hakkında onları bilgilendirmiştir. Ma‘mer b. el-Musennâ Arap ve İslam mirasında önemli bir yere sahiptir. O birçok konuda söz sahibi olup farklı alanlarda çalışmalara sahiptir. Öyle ki, onun eserlerinin iki yüze yakın olduğu söylenmiştir. Fakat ne yazık ki bunlardan sadece birkaçı bize ulaşmış, diğer çoğu ise kayıptır. Onun Kitâbü’l-Ḫayl adlı eseri bize ulaşan ve dil bilimi hakkında derlenen ilk çalışmalardan biri kabul edilmiştir. Ebû Ubeyde, konu bazlı bu kitabında okuyucuya atla ilgili geniş bilgiler vermektedir. Kitabını Câhiliye ve İslamî dönemde atların önemini gözden geçirdiği tarihi bir perspektiften derlemiştir. Ona göre Câhiliye döneminde atlar gururun, yenilmezliğin ve gücün simgesiydi. Atlara olan saygı ve takdir durumu İslami dönemde de devam etmiştir. Öncelikle Ey iman edenler! Düşmanlarınıza karşı bütün imkânlarınızı seferber ederek kuvvet hazırlayın ve beslenmiş, eğitilmiş savaş atları yetiştirin. Anlamına gelen ayet ardından Hz. Peygamberin ganimetten iki hisseyi ata, bir hissesini de adama bağışlardı. Şeklindeki hadisleri, bu kitabın derlenmesinde ve ortaya konmasındaki en önemli sebeplerden biri olmuştur. Ebû Ubeyde bu kitabında sadece bilgi aktaran değil, aynı zamanda bir eleştirmen kimliğiyle öne çıkmıştır. O aktardığı bilgileri tahlile tabi tutmuştur. Bazen rivayetin senedini bazen de metni eleştirmiştir. O, haberi zayıf gördüğü durumlarda inkâr etmiş, kuvvetli gördüğü yerlerde ise onu izah ederek ispatlamaya çalışmıştır
