I. Sosyal Bilimler Lisansüstü Öğrenci Sempozyumu
Ebû Saîd Bahadır Han ve Emîr Çoban’ın Hâkimiyet Mücadelesi
Yazarlar:
Aykut Buğra DERİN
Yayıncı:
Erzurum Üniversitesi Yayınları
Özet (AI):
temellerini attığı İlhanlı Devleti’nin son hükümdarı Ebû Saîd, 1316 yılında babası Ölceytü’nün ölümü ile tahta geçti. Tahta geçtiğinde çocuk yaşta olması ve devlet kademelerinde güçlü emirlerin bulunması sebebiyle etkinlik gösteremedi. Güçlü emirler dendiğinde döneme damgasını vuran şahsiyet ise Emir Çoban idi. Çoban, Ebû Saîd’in çocuk yaşta olması ve bu durumdan sağladığı avantajlı durumu kullanmasını bildi ve adeta İlhanlı ülkesinin tek hâkimi konumuna geldi. Her ne kadar Ebû Saîd’in saltanatının ilk yıllarında Çoban’a karşı olan İlhanlı emirleri ayaklansalar da, bu durumu hanlık makamının yardımı ile bertaraf etmeyi başardı. Bu gelişmeler Emîr Çoban’ın kudretinin artmasına yol açtı ve devlet kademelerine kendi ailesinden ve kendine yakın olan devlet adamlarını yerleştirerek egemenliğini güçlendirdi. İlerleyen yıllarda giderek tecrübe kazanan Ebû Saîd, Emir Çoban’ın güçlü durumunun kendi hâkimiyeti açısından zararlarını fark etmeye başladı. İlhanlı ülkesini içerisinde bulunduğu bu durumdan kurtarmak ve hâkimiyetini tesis etmek için bu emiri ortadan kaldırmayı hedefledi. Ancak süreç içerisinde sahip olduğu mevki ve ülkenin siyasî, askerî ve mali kaynaklarını kontrol eden bu şahsiyetin bertaraf edilmesi hemen mümkün olmadı. Bunun için Ebû Saîd Bahadır Han, stratejik bazı hamleleri başarıyla ve oldukça dikkatli bir biçimde uygulayarak süreç içerisinde ülkenin tek hâkimi konumuna ulaştı. Fakat Ebû Saîd Bahadır Han’ın merkezî otorite kurma çalışmaları, erken vefat etmesi sebebiyle yarım kaldı. Biz bu çalışmamızda, İlhanlı Devleti’nin son döneminde gerçekleşen Ebû Saîd Bahadır Han ve Emîr Çoban arasındaki hâkimiyet mücadelesinin ortaya çıkışı, gelişimi ve sonuçlarını ana hatlarıyla anlatmaya çalışacağız.
