Öğretmenlerin Duygusal Zeka Puanlarınınyaşam Doyumu Düzeyleri Ve Cinsiyetlerine Göre İncelenmesi

3. Uluslararası Sosyal Beşeri ve Eğitim Bilimleri Kongresi

1 Mersin Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, PDR Anabilim Dalı, Mersin / Türkiye 2 Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, PDR Yüksek Lisans Öğrencisi, Mersin / Türkiye Öz: Bu araştırmanın amacı,öğretmenlerin duygusal zeka puanlarının yaşam doyumu düzeyleri ve cinsiyetlerine göre anlamlı bir biçimde farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir. 2018-2019 Eğitim-Öğretim döneminde Mersin ili merkez ilçelerinde bulunan ve devlet okullarında görev yapan 157'si kadın, 68'i erkek olmak üzere toplam 232 gönüllü öğretmenden oluşan araştırma grubuna, veri toplama aracı olarak''Duygusal Zeka Özelliği Ölçeği-Kısa Formu (DZÖÖ-KF)'' , ''Yaşam Doyumu Ölçeği (YDÖ)'' ile "Kişisel Bilgi Formu" kullanılmıştır. Verilerin analizinde, bağımsız gruplar için t testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Farklılaşmanın kaynağını belirlemek üzere post hoc test olarak verilere Scheffe testi uygulanırken, etki büyüklüğünü belirlemek için de eta kare (η2) değerine bakılmıştır. Araştırmada hata payı 0.05 olarak kabul edilmiştir.Analizler sonucunda, öğretmenlerin yaşam doyum düzeylerine göre duygusal zeka puanlarının duygusal zeka toplam puanı (F (2-229) = 5.22, p<.05), öznel iyi oluş (F (2-229) = 10.89, p<.05) ve duygusallık (F (2-229) = 6.05, p<.05) alt ölçekleri açısından anlamlı fark bulunurken, öz kontrol (F (2-229) = .29, p>.05) ve sosyallik (F (2-229) = 1.07, p>.05) alt ölçekleri açısından anlamlı bir fark bulunmamıştır. Benzer biçimde, öğretmenlerin cinsiyetlerine göre duygusal zeka puanlarının duygusal zeka toplam puanı(t (230) = 2.13, p<.05), öznel iyi oluş (t (230) = 2.30, p<.05) ve duygusallık (t (230) = 2.64, p<.05) alt ölçekleri açısından anlamlı fark bulunurken, öz kontrol (t (230) = -.04, p>.05) ve sosyallik (t (230) = -.51, p>.05) alt ölçekleri açısından anlamlı bir fark bulunmamıştır. Bulgular literatür ışığında tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Öğretmen, Duygusal Zeka, Yaşam Doyumu, Cinsiyet GİRİŞ ve KURAMSAL ÇERÇEVE Duygunun bir çok tanımı olmakla beraber Salovey ve Mayer (1990 : 186) duyguyu bilişsel, fizyolojik, motivasyonel bir çok psikolojik alt boyutu olan organize bir cevap olarak tanımlamaktadır. Goleman'a (2007: 373) göre duygu bir histir ve bu hisse ait düşünceler, psikolojik ve biyolojik haller ve davranışlar anlamındadır. Yüzlerce duygu vardır ve bazı duyguların karışımı, değişimi, farkı ile oluşmaktadır. Öfke, üzüntü, korku, zevk, sevgi, şaşkınlık, iğrenme ve utanç temel duygulardır ve bazı duygular da bunların kombinasyonu ile oluşmaktadır. Duygu gibi zekanın da birçok tanımı yapılmıştır. Yapılan tanımların ortak noktası ise zekanın geliştirilebileceği ve biyolojik temelinin olmasıdır. Dolayısıyla zeka; genetik olan ve merkezi sinir sisteminin işlevlerini kapsayan, tecrübe, öğrenme ve çevrenin etkili olduğu bir yapıdır (Şahinkaya, 2006). SONUÇ Bu çalışmada, öğretmenlerin yaşam doyum düzeyleri ve cinsiyetlerine göre duygusal zeka puanlarının özkontrol ve sosyallik alt ölçekleri açısından anlamlı bir fark bulunmazken, duygusal zeka toplam puanı, öznel iyi oluş ve duygusallık alt ölçekleri açısından anlamlı fark saptanmıştır. Cinsiyet değişkenine göre bu bulgu İnci (2014), Erdoğdu (2008), Erginsoy (2002) ve Halıçınarlı ve Bender (2006) tarafından yapılan çalışma sonuçları ile paralellik gösterirken; Deniz ve Yılmaz'ın (2004) ve İşmen'in (2001) çalışma sonuçları ile farklılık göstermektedir. Ayrıca yüksek ve orta yaşam doyumu düzeylerine sahip olan öğretmenlerin duygusal zeka toplam puanı, öznel iyi oluş ve duygusallık alt ölçek puanlarının, düşük yaşam doyumu düzeyine sahip öğretmenlerin duygusal zeka toplam puanı, öznel iyi oluş ve duygusallık alt ölçek puanlarından anlamlı olarak farklılaştığı ve daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu anlamda öğretmenlerin yaşam doyumlarını etkileyen olumsuzlukların önlenebilmesine yönelik destekleyici çalışmalar uygulanabilir. Okul pdr servisleri tarafından öğretmenlere yönelik rehberlik ve danışma hizmetleri düzenlenebilir. Daha geniş bir çerçeveden bakılacak olursa yükseköğretimde psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri kapsamında öğretmen adaylarına duygusal zekalarını ve yaşam doyumlarını arttırmaya yönelik sosyal beceri çalışmaları uygulanabilir. Yapılan bu çalışmada öğretmen adaylarının duygusal zeka özellik puanları ile yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişkiler bazı değişkenler açısından ele alınmıştır. Benzer bir çalışmada farklı değişkenlerde kullanılarak sonuçlar karşılaştırmalı olarak incelenebilir. Yaşam doyumunu ve duygusal zekayı arttırmaya yönelik çalışmalar düzenlenerek değişimin etkisi karşılıklı olarak değerlendirilebilir.

2018

BURHAN ÇAPRİ , MERVE KÜBRA UĞUR