Bodrum Örneğinde Mimaride Taş Kullanımı Ve Yeni Yorumlar

Uluslararası Taş Kongresi

ÖZ Bodrum Yarımadasına özgü yerel mimarlığın kökenleri eski Karya medeniyetine kadar uzanır. Bölgenin tarihi geçmişi, sosyal ve ekonomik koşulları, üretim ilişkileri, iklim, coğrafi konum, bölgenin jeolojik ve topografik yapısı gibi doğal veriler etkisinde yerel mimari şekillenmiştir. Bodrum yarımadasına ulaşım ve taşımacılık asırlar boyunca deniz yolu ile yapılmıştır. Yöresel farklılıklar göstermekle beraber Akdeniz-Ege mimari karakteri taşır. Deniz yolu yüzyıllar boyunca yarımadanın çevre kültürler ile bağlantısını oluşturan en önemli ulaşım olması nedeni ile yapı sanatının yakındaki adalar ile etkileşim içinde olmasını doğurmuştur. Ferdnand Braudel coğrafi şartların zorluğu ve imkanların kısıtlı olması nedeni ile bir Akdeniz kültürünün ortaya çıktığını vurgular. Nitekim Vitruvius'un anlattığı yöntemler yakın yıllara kadar yerel ustalar tarafından uygulanmaktaydı. Çevrede bulunan taşlar yapı malzemesi olarak kullanarak, ekonomik, iklime uygun, çevre ve yaşam koşullarına en uygun yapıları belli bir estetik düzen ve karakter içinde yapmışlardır. Savunma yapıları, ibadet yapıları, mezarlar, ticari yapılar, değirmenler, yağhaneler, sarnıçlar, su yolları, çeşmeler, köprüler, depolar, hamamlar, liman yapıları gibi fonksiyona yönelik binaların yanında günlük barınma amacı ile yapılmış olan konutların en büyük ortak özellikleri yöreden temin edilen taşlar ile yapılmalarıdır. Binalar kısıtlı olanaklar ile çevrede bulunan doğal malzemeler kullanılarak yapılmıştır. Taşıyıcı duvarlar taş örgüdür. Kubbe ve tonozlu yapılar dışında çatı örtüsü genellikle düz toprak örtüdür. Yarımada dışından getirilen çatı kiremit maliyetinin toprak çatılara göre daha yüksek olması nedeni ile daha az kullanılmıştır. Taşın ısı depolama kapasitesi sayesinde evlerin içleri yazın serin, kışları ise sıcak olur. Toprak çatılar yaz güneşine karşı mükemmel bir yalıtım sağlar. Evlerin önünde hayat adı verilen gölgelikli açık bölümü bulunur. Zamanın büyük bir kısmı bu bölümde yaşanır. Estetik açıdan uyum içinde olan yapılar topoğrafyaya son derece uyumludur ve çevreye saygılıdır. Ne yazık ki pek azı ayakta kalabilmiş olan yöresel Bodrum evlerinde araziye yerleşim, doğal ve yerel malzemelerin kullanımı, dış yaşam alanlarının planlanması gibi öğreneceğimiz ve bu günün mimarisini yaparken yararlanacağımız pek çok deneyim bulunmaktadır.

2017

Ahmet İĞDİRLİGİL