Minyatür Sanatından Yansıyan Lale Devri Modası

3. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Kongresi

Giyim ve moda, toplumsal, sanatsal ve estetik yönleri olan olgu olarak ait oldukları dönemi yansıtan görünümlere sahiptir ve sanat eserleri ile çağının özelliklerini günümüze taşıyarak, tarihe ışık tutarlar. Uygarlığın ilk evrelerinden itibaren, geçmişten bu yana, tüm sanat eserlerinde insan figürü, giyimi ile resmedilmiştir. Minyatür sanatında da bu bakış açısıyla giysi görünümlerinin ilgi çekici örneklerini görmek mümkündür. Çalışmanın konusunu oluşturan Osmanlı İmparatorluğunun 1718-1730 yılları arasındaki Lale Devri olarak adlandırılan döneminde figür çizimi anlayışındaki değişiminin minyatürlerde yansıdığı görülmektedir. Sanatsal ve kültürel alanda yapılan gelişmelere paralel, minyatürlerin klasik üsluptan uzaklaşarak yeni sanat anlayışları ve arayışları ile gelişim gösterdiği anlaşılmaktadır. Bu dönemin ünlü sanatçısı nakkaş Levni, öncü çalışmalar yaparak kadın figürlerini günün modasına uygun giysi detayları ile resmetmiştir. Bu çalışmadaki amaç, minyatür sanatında figür anlayışının değişimine öncülük eden Levni'nin tanıtımına katkıda bulunmak, sanatçının eserlerindeki kadın figürlerinin giyim tarzı ve dönem modasına tanıtımına katkısını irdelemek, giyim tarihi dokümanı olma niteliği taşıması açısından önemini ortaya koymaktır. Araştırma konusu, geniş bir alana yayılmadan nakkaş Levni'nın eserlerinin incelenmesi ile sınırlandırılmış, doküman incelemesi sonucu ilgili literatürün taranması ile görsellere ulaşılarak sonuca varılmıştır. Her sanat eserinin toplumu aydınlatan bir yönü bulunmaktadır. Bireylerin estetik değerlerine, güzellik duyumuna hitap eden eserler, her dönem beğeni görerek günümüze ulaşmaktadır. Minyatür sanatı içinde nakkaş Levni'nin eserleri de yıllar öncesi yapıldığı dönemden günümüze, halen aynı güzelliği ile izlenmekte, dönemin giyim ve moda tarihi detaylarına ışık tutmakta, bir sanat eserinde olması gereken estetik değerleri üzerinde barındırmakta, sanatçılara, tasarımcılara, giyim ve moda alanında ufkunu genişletmek isteyenlere, tarihçilere, sanat kuramcılarına yön göstermekte ve tarihsel, sanatsal doküman olma özelliğini taşımaktadır.

2019

Öğretim Üyesi M.Sema Üşenmez