Mizahta Uyumsuzluk Kuramı Bağlamında Alpulu Fıkraları

Motif Uluslararası Genç Halkbilimciler ve Türk Dünyası Kongresi

Türk sözlü kültürünün anlatma esasına dayanan önemli türlerinden biri fıkralardır. Türk milletinin mizah ve eğlence anlayışını yansıtan fıkralar, hemen hemen her konuda anlatılabilmektedir. Fıkraların bağlı oldukları kültür dairesini belli bir ülke, bölge, il ya da ilçeye özgü fıkralar meydana getirmektedir. Hatta kimi zaman bir ilçeye bağlı köyler veya mahalleler üzerine anlatılan fıkralar söz konusu kültür dairesinin bir parçası olabilmektedir. Adana'nın Pozantı ilçesine bağlı Alpu köyü ile ilgili anlatılan fıkralar, bir ilçeye bağlı köyler ve mahalleler üzerine anlatılan fıkralara örnek oluşturmaktadır. Alpu, Adana'nın Pozantı ilçesine bağlı dağlık bir köydür. Adana'nın Pozantı ilçesine bağlı bu köyde ve civarda Alpu halkı ile ilgili fıkraların anlatıldığı tespit edilmiştir. Alpu köyü ile ilgili fıkraları "Alpulu fıkraları" olarak adlandırmak mümkündür. Bu çalışmada, Alpu köyü halkı ile ilgili anlatılan fıkralar gülme kuramlarından uyumsuzluk kuramına göre incelenecektir. Alpulu fıkralarının tamamının incelenmesi bu çalışmanın kapsamını aşacağından çalışmada söz konusu fıkralardan örneklem alınacaktır. Adana'nın Pozantı ilçesine bağlı Alpu köyü ile ilgili anlatılan fıkralarda, uyumsuzluk kuramına uygun örnekler bulunmaktadır. Alpulu fıkralarının Adana fıkra anlatma geleneği içerisinde bölge ve yöre tipleri bağlamında değerlendirilmesi uygundur. Alpu halkı ile ilgili anlatılan fıkralarda karşılaşılan Alpulu tipinin olağandışı davranışları, dinleyicilerin hayata dair deneyimleriyle çelişmekte ve bu durum komik unsuru yaratmaktadır. Anahtar Kelimeler: Fıkra, Mizah, Uyumsuzluk Kuramı, Alpu Giriş Pozantı, doğa ve tarihin iç içe olduğu, doğal güzellikleri, tarihi, ekonomisi, turizm değerleri, yaşantısı ve kültürel özellikleri ile günümüze kadar birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, Adana'nın önemli ilçelerinden birisidir (https://www.pozanti.bel.tr). Pozantı'ya bağlı toplam 16 köy vardır.

2019

Esra TARHAN