Kök Hücrelerın Farklı Tipte Hücrelere Dedıferensıyasyonu
Yayıncı:
Bilim ve Teknoloji Araştırmaları (INES)
Disipline:
Yaşam Bilimleri
Özet:
Bir pluripotent farklılaşmamış hücre, farklılaşmış hücre türlerine dönüşebilir. Her hücre tipinin spesifik bir düzenlenmiş gen ekspresyonu vardır. Hücresel farklılaşma, ilk hücreyi belirli bir fenotipe götüren gelişim süreci sırasında altında yatan mekanizma gen düzenleyici ağ tarafından belirlenmektedir. Hematopoetik sistem, kök hücrelerin fizyolojik koşullar altında nispeten kısa ömürlü, farklılaşmış hücrelerin sürekli üretim prosesini sürdüğü az sayıdaki memeli dokusundan birini temsil etmektedir. Diğer örnekler arasında epidermis ve ekleri, bağırsak yolu epiteli ve testis bulunur. Karaciğer, pankreas veya kas gibi çoğu dokunun proliferatif aktivitesi göreceli olarak çok az veya hiç yoktur buna rağmen doku hasarını takiben kök hücrelerini aktive edebilmektedirler. Memelilerdeki en hızlı kendini yenileyebilen doku sürekli kök hücrelerin çoğalmasıyla karakterize edilen bağırsak epitelidir (Visvader, & Clevers, 2016). Dedifferensiyasyon terimi ilk olarak ürodele retinal pigment epiteli hücrelerininden çıkartılmış lens hücrelerini değiştirmek için farklılaştırılma özelliklerini kaybettiği gelişim sürecini tarif etmek için kullanılmıştır. Resmi olarak gösterilmemesine rağmen, farklılaştırılmış epitel hücrelerinin daha sonra başka bir gelişim evresine dönüştüklerini, sonradan alternatif bir hücre fazına ayrılmalarını önermek için de kullanılmaktadır. Birçok canlı türünde bu bahsedilen dedifferansiyasyon gerçekleşir (Kragl ve ark., 2009). Omurgalılarda, durgun farklılaşmış hücreler, kayıp hücrelerin yerine sayıca arttırılarak progenitör hücrelere geri dönebilir ancak bu progenitör hücreler, stabil kök hücreler olarak kalmamaktadır (Van Keymeulen ve ark., 2011). Ayrıca, farklılaşmış hücrelerin kök hücre özelliği kazanabilme yeteneği, farklılaşmış hücrelerin olgunluk derecesi ile ters orantılı olarak görünmektedir (Tata ve ark., 2013). Bu kapsamda, dedifferansiyasyonun mekanizması, farklılaşan kök hücrelerin tedavisinde kullanımı ve etkileri araştırılırmıştır. Aynı zamanda elde edilecek verilerin sonraki çalışmalar için referans kaynağı olacağı da düşünülmektedir. BİLİM VE TEKNOLOJİ ARAŞTIRMALARI 2019 _________________________________________________________________________________________________________ INES 2019 www.inescongress.com _________________________________________________________________________________________________________ 132 BİLİM VE TEKNOLOJİ ARAŞTIRMALARI 2019 _________________________________________________________________________________________________________ INES 2019 www.inescongress.com _________________________________________________________________________________________________________ Şekil 3. SCGB1A1-YFP / CK5-DTA Farelerine Tamoksifen (Tam) ve İ-Dox Uygulamasının Şematik Gösterimi (Tata ve Ark., 2013). Dokuya özgü kök hücreler birçok yetişkin dokusunda bulunur ve spesifik antijen profilleri kullanılarak tanımlanabilir ve izole edilebilmektedir. Tip 2 diyabette β hücre fonksiyon bozukluğunun patogenezi tartışmalıdır. Diyabet hastalarının beta hücreleri glikoza ya zayıf cevap verir veya da uygun şekilde zamanında BİLİM VE TEKNOLOJİ ARAŞTIRMALARI 2019