Sözlükbirimlerin Anlamı İyileşir Ya Da Kötüleşir Mi?

11. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu

Özet Her dilin sözvarlığında sesbilimsel, biçimbilimsel, sözlüksel ve anlamsal değişimler yaşanması, dillerin doğal gelişim süreçlerinin bir parçasıdır. Artzamanlı boyutta görülen bu dilsel farklılaşmaların önemli bir bölümü de tarihsel, dilbilimsel, ruhbilimsel ve toplumsal nedenlere bağlı olarak yaşanan anlam değişmelerini içermektedir. Bir sözlükbirim yeni yan anlamlar kazanabilir ya da var olan anlamını zamanla yitirip yeni bir kavramı gösterebilir. Eskiden ifade ettiği kavramın ancak bir bölümünü veya türünü anlatacak şekilde göstergenin anlamı daralabilir ya da kavramı daha kapsayıcı ve geniş ifade edecek şekilde anlamı genişleyebilir. Dildeki anlam değişmeleri genellikle başka anlama geçiş, anlam daralması, genişlemesi, iyileşmesi ve kötüleşmesi olmak üzere beş başlık altında değerlendirilir. Bu bildiride anlam iyileşmesi ve anlam kötüleşmesi kavramları üzerinde durulacak, bu kavramların dilbilimsel mantığa ve yöntemlere uygun olup olmadığı tartışılacak; farklı dilbilim ve anlambilim çalışmalarında bu tür anlam değişmelerinin nasıl ele alındığı örnekler üzerinden değerlendirilecek ve sonuç olarak anlamı iyileştiği ya da kötüleştiği iddia edilen göstergelerin aslında başka anlama geçiş, anlam daralması veya genişlemesi olayı yaşadıkları ortaya konacaktır. Anahtar sözcükler: anlam değişmeleri, anlam iyileşmesi, anlam kötüleşmesi

2019

Gülcan ÇOLAK