TIP BİLİŞİMİ IV

İstanbul Üniversitesi Yayınları

Pek çok alanda olduğu gibi, biyoloji ve tıp alanlarında üretilen verinin boyutunun artması ile birlikte bu verinin bilgiye dönüştürülmesi için izlenecek süreçler de karmaşık hale gelmeye başlamış; bu durum ilgili alanlardaki verinin işlenmesi ve organize edilmesi için pek çok metodoloji barındıran biyoenformatik disiplininin yeni araçlara ihtiyaç duymasına sebebiyet vermiştir. Bu doğrultuda özellikle son on yılda makine öğrenmesi ve derin öğrenme metodolojilerinin de eklenmesiyle birlikte biyoenformatiğin uygulama alanları büyük ölçüde genişlemiş oldu. Yapısal veriler, uzun bir süredir klinik ve biyomedikal alanlarda tahmine dayalı çıktıların alınmasında kullanılmakta olup doğal dil işleme (natural language processing - NLP) yöntemlerinin gelişmesiyle artık benzer öngörülerin elde edilmesinde yazınsal metinler gibi yapısal olmayan verilerin de kullanılması mümkün hale gelmiştir. Doğal dil işleme yaklaşımları, maliyetli, zaman alıcı ve hataya yatkın rutin işlemlerin otomatize hale getirilmesinde kullanıldığı gibi, literatürde uzun zamandır mevcut olan ama gizli kalmış biyomedikal varlıkların arasındaki ilişkilerin ortaya çıkarılmasına da katkı vermektedir. Yapay zeka destekli doğal dil işleme teknikleri sayesinde biyoloji, genetik, tıp, ilaç keşfi gibi alanlar hızla dönüşmektedir. Bu kitap bölümünde doğal işleme yöntemlerinin biyoenformatikte kullanımı, biyoloji ve tıp alanlarında gerçekleştirilmiş çalışmalardan örnekler verilerek tartışılmıştır

2024

Orçun TAŞAR,Çiğdem SELÇUKCAN EROL