XVIII. MİMARLIKTA SAYISAL TASARIM ULUSAL SEMPOZYUMU

Balıkesir Üniversitesi Yayınları

Hesaplamalı tasarım kuramının geliştirilmesiyle birlikte tasarım alanında kural tabanlı sistemler kullanılmaya başlanmış ve insanbilgisayar etkileşiminin ön planda olduğu yeni bir mimari temsil yaratma ortamı doğmuştur. İnsan merkezli tasarım anlayışının en temel düzeyde bir makine olan bilgisayarın yönettiği bir tasarım anlayışına dönüştüğü bu dönemde yapay zekâ teknolojisi bu karşılıklı üretim sürecini hızla değiştirmiştir. Her iki disiplinin de mimari temsilin tanımlanması ve üretilmesi için başvurulabilecek ve tasarım sürecini özgün ve pratik hale getirebilecek teknolojiler olarak görülebileceği düşünülmektedir. Özellikle son 10 yıldır, yapay zekânın bir ürünü olan makine öğrenimi, yeni tasarım yaklaşımlarının geliştirildiği bu süreci yönetmektedir. Yapay zeka destekli üretken tasarım araçlarının keşfi sayesinde birçok mimar kısmen de olsa inşa problemlerinin dışında kalarak dijital ortamda gelişen görece özerk bir mimarlık pratiği içinde yer almış, tasarım kavramı, tasarım araçları ve tasarımcı kimliği de dönüşmeye başlamıştır. Günümüzde halen artan bir ivmeyle mimarlıkta tasarım süreci ve mimari temsilin üretim biçimleri değişmekte, insan ürünü yaratıcı tasarım yöntemleri yerini yapay zeka ürünü dijital tasarım araçlarına bırakmaktadır. Giderek hızlanan, sonuç ürüne değil sürece odaklanan, bu yönüyle süreci kolaylaştıran, ancak öte yandan sonuç ürünle alakalı özgünlük, orjinallik, yenilik ve tekrar edilebilirlik gibi pek çok parametre bakımından eleştirel bir tasarım pratiği gelişmiştir. Bu çalışmada, mimari tasarım sürecinin ve mimari temsilin üretim biçiminin değişimini ortaya koymak, mimarlık alanında sağlayabileceği avantajlar ve kullanımına yönelik potansiyellere dikkat çekmek, meslek disiplini çerçevesinde konuya ilişkin bir tartışma ortamı yaratmak amaçlanmıştır. Mimari temsilin üretiminde makine öğrenimi araçlarından yararlanılan yeni yaklaşımlar ve mimarlık pratiği üzerindeki önemli etkilerini gündeme getirmek istenmiştir. Bu doğrultuda, mimarlık alanında tasarım süreci ve mimari temsilin üretim araçlarının yaşadığı radikal ve hızlı dönüşümü konu edinen araştırmalara yönelik bir bibliyometrik analiz gerçekleştirilmiştir. İncelenen araştırmalar ışığında, tasarım kavramının, tasarım sürecinin ve tasarım ürününün değişimi yorumlanmıştır. Böylelikle, mimarlık literatüründe alana olan ilgiye dikkat çekmek, farklı ele alınış biçimlerini sorgulamak, yapay zeka odaklı üretken tasarım araçlarının mimarlık pratiğine adaptasyonu ve etkinliğine karşı tutumlar üzerine düşünme fırsatı sunmak hedeflenmektedir. Dijital tasarım kavramının mimarlık kuramı çerçevesinde incelenmesi, veri tabanlı tasarımla birlikte tasarım parametrelerinin kavramsal değişimi ve mimarlık literatüründe yeni tasarım yaklaşımlarına karşı tutumlar değerlendirilmiştir. Böyle bir bakış açısının, pratikte yaşanan bu hızlı dönüşümü kuramsallaştırabileceği düşünülmektedir.

2024

Nazlıcan Birinci Ertürk, Serkan Palabıyık