XVIII. MİMARLIKTA SAYISAL TASARIM ULUSAL SEMPOZYUMU
Şekil Hafızalı Alaşım ile Duyarlı Cephe Tasarımı Üzerine Bir Öneri
Yayıncı:
Balıkesir Üniversitesi Yayınları
Özet:
Binaların dış yüzeyi, bulundukları bağlamla ilişkili olarak, çevresel koşullara göre, güneş ve rüzgâr gibi doğal etmenlere yanıt verebilecek şekilde tasarlanabilir. Mimarlıkta "Duyarlı Bina Cephesi (Responsive Building Facade)" kavramı, yapıların dış cephelerinde kullanılan ve değişen çevre koşullarına uyum sağlayabilen teknolojileri temsil etmektedir. Duyarlı cepheler, Şekil Hafızalı Alaşımlar (ŞHA) gibi akıllı malzemelerin kullanımıyla çevresel değişikliklere yanıt verebilir. ŞHA bileşenlerini entegre eden sistemler, ek enerjiye ihtiyaç duymadan, kendisini çevre koşullarındaki değişimlerle aktive ederek pasif enerji ile çalışabilir. Bu alandaki mevcut çalışmalara rağmen güneş enerjisiyle aktifleşen cephe sisteminin uygulanmasına yönelik sunulan çözümler sınırlıdır. Alanda sistemin açılıp kapanması için ŞHA'nın çift yönlü programlanması konusunda bir boşluk bulunmaktadır. Bu çalışma, değişen çevre koşullarına uyum sağlayan bir bina dış cephesi tasarlamayı ve güneş enerjisi ile aktif hale getirilebilen bir cephe sistemi oluşturmayı, aynı zamanda ışık kontrolü ve gölgeleme ile kullanıcı konforunu arttırmayı amaçlamaktadır. Bildiri, akıllı malzemelerden Nitinol telin origami katlama tekniği ile birlikte kullanılarak cephe tasarımıyla bütünleştirilmesine odaklanmaktadır. Alandaki mevcut çalışmalardan farklı olarak, sistemin bütüncül çalışabilmesi için Nitinol’ün tek parça halinde poligonal altıgenin sınırlarına entegre edilip, ısı artışında açılarak yıldız şekline, ısı düşüşünde ise kapanarak altıgene dönüşümünü sağlamaya çalışarak yöntemi nasıl geliştirilebileceğini çözmeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın yöntemi, fiziksel ve sayısal tasarım yöntemlerinin bir arada kullanılmasıyla oluşturulmuştur. Öncelikle ısıyla aktifleşen nitinol telin davranışı, çeşitli ısı değişimlerine verdiği tepki ve hafızalandırılma süreçlerini anlamak için fiziksel deneyler aracılığıyla analiz edilir. Daha sonra Origami’nin potansiyel kinematik mekanizmasını anlamak için katlama denemeleri hem analog olarak hem de algoritmik modelleme ortamındaki fizik-tabanlı benzetim platformu kullanılarak oluşturulmuştur. Bu deneyler sonucunda telin katlanan yüzeyin neresine yerleştirileceği anlaşılmış, ünitelerin tekrarından oluşacak cephe birimi olarak en uygun çokgenin ise mevcut çalışmalar ışığında altıgen olmasına karar verilmiştir. Bir sonraki aşamada altıgenin kenarlarına tek parça şeklinde yerleştirilen tel ilk fazda katlanmada oluşan yıldız şeklini, ikinci fazda altıgen şeklini alacak şekilde programlanmıştır. Bu altıgen ünitelerin güneşi temsil eden bir atraktör yardımıyla gün ışığının konumuna bağlı olarak nasıl tepkiler vereceği ise katlanma yüzdelerini modelleyebilen fizik-tabanlı benzetim platformu aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Mevcut bir binanın cephesine üniteler uygulanarak, cephe sistemi ile önerilen cephe sisteminin çevresel performansları karşılaştırılıp değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, altıgen üniteler, ısıya duyarlı hareket mekanizmasını çift yönlü gerçekleştirebilmiştir. Mekânın güneşin konumuna bağlı olarak ışık kontrolü ve gölgelendirme gibi görevleri, duyarlı cephe sistemi ile sağlayabileceği gösterilmektedir.