Kısıtlı Sulama Uygulamalarının Clearfield Ayçı̇çeğı̇ Bı̇tkı̇sı̇ndekı̇ Yabancı Ot Popülasyonu Üzerı̇ne Etkı̇si
Özet:
Bu araştırma Siirt Üniversitesi, Ziraat Fakültesi deneme arazisinde 2022 yılı ikinci ürün ayçiçeği bitkisinin yetişme sezonu boyunca yürütülmüştür. Damla sulama yöntemi ile uygulanan kısıntılı sulama altında ikinci ürün ayçiçeği bitkisinin su-verim ilişkilerini incelemek amacıyla uygulanmıştır. Araştırma üç tekerrürlü olarak tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme deseninde yürütülmüştür. Denemede 1 çeşit clearfield ayçiçeği(Ç1=P64LP130) ile 2 çeşit tescilli ayçiçeği çeşidi (Ç2=P64LL134) ve Ç3=(P63MM54) olmak üzere 3 adet ayçiçeği çeşidi ile ele alınmıştır. Araştırmada farklı sulama düzeyleri, yedi günde bir 90 cm’lik toprak profilinde tüketilen suyun %100’ünün (I100, kontrol konusu) uygulandığı tam sulama ve tam sulamanın %70’inin (I70) ve %35’inin (I35) uygulandığı kısıntılı sulama konularından oluşturulmuştur. Sulama programı her yedi günde bir olacak şekilde düzenlenmiş ve sulama konuları üç farklı sulama düzeyinden (I100, I70, I35) oluşturulmuştur. Toprak su içeriği değişimi A-Pan buharlaşma kabı ile ölçülmüştür. Araştırmada; bitki boyu, sap kalınlığı, tabla çapı, tabladaki tane sayısı, tabla genişliği, 1000 tane ağırlığı incelenmiştir. Araştırma sonucunda; Verim değerleri sulama konularına göre; 118,89-307,22 genotibe göre;217,26-237,06 genotipxsulama konusu interaksiyonuna göre;117,67-318 değişiklik göstermiştir. Bitki boyu sulama konularına göre; 159,44-170, genotibe göre, 155-185,44 ve genotipxsulama interaksiyonuna göre; 149,66-191 arasında değişiklik göstermiştir. Sap kalınlığı sulama konularına göre; 20,22-21,53, genotibe göre; 18,04-22,42, genotipxsulama konusu interaksiyonuna göre; 14,76-23,52 arasında değişiklik göstermiştir. Tabla çapı değerleri sulama konularına göre; 16,81-18,31 genotibe göre;15,87-19,05, genotipxsulama interaksiyonuna göre; 15,30-19,86 arasında değişiklik göstermiştir. Klorofil değerleri; sulama konularına göre; 39,85-43,28 genotibe göre, 38,63-43,52, genotipxsulama interaksiyonuna göre; 37,07-44,66 arasında değişiklik göstermiştir. CWSI sulama konularına göre, 0,26-0,61, genotibe göre; 0,38-0,47, genotipxsulama konusu interaksiyonuna göre; 0,23-0,65 arasında değişiklik göstermiştir. En düşük tohum genotip olarak verimi P64LL134 çeşidinden elde edilirken en yüksek tohum verimi P64LP130 çeşidinden elde edilmiştir. En düşük verim elde edilen sulama konusu ise I35 olarak tespit edilmiştir. Yapılan bu çalışmanın sonuçlarına göre Siirt'te ayçiçeğinde kısıntılı sulama yapılması önerilmemekte veya kısıntı yapma zorunluluğu olduğu takdirde bunun erken vejetatif gelişme döneminde (çiçeklenme öncesinde) maksimum %30 oranında yapılması önerilmektedir. Bir başka deyişle su kaynağı yetersiz olan böylesi yörelerde maksimum %30 düzeyinde su kısıntısı yapılması söylenebilir. Öte yandan clearfield olmayan ayçiçeği çeşitleri ise özellikle erken vejetatif dönemde yabancı ot ile rekabete girmekte zorlanmakta bu da verimde %40-50’lere varan önemli oranlarda düşüşlere sebep olmaktadır. Kısaca yabancı otlardan ari bir ayçiçeği tarlası elde edilmek isteniyorsa, clearfield ayçiçeği çeşitlerinin yetiştiriciliğinin yapılması önerilmektedir.
