2. Uluslararası Sanat Ve Estetik Sempozyumu Ve Sergisi

Asos Yayınevi

Çağdaş feminizm kapsamında ortaya çıkan tartışma ve incelemeler daha çok siyaset felsefesi ve etik alanında öne çıkmaktadır. Örneğin etik alanda feminizm, kadının ahlaki yargı vermede erkeklerden farklı olduğunu, ahlakta kadın sesinin koruma ve ilişkisel değer atfetme eğilimi gösterdiğini savunarak alternatif bir etik kuram geliştirmiştir. Bazı feminist estetikçiler, estetik algı, estetik yargı ve değerlendirme konusunda kadın bakış açısının ne düzeyde farklılaştığını temellendirmeye çalışarak kadın-merkezli ve toplumsal cinsiyete duyarlı alternatif sanat ve estetik kuramı geliştirmeye çalışmışlardır. Bu bildirinin amacı bu girişimleri tanıtarak sınırlılıklarını ve geliştirmeye açık bazı yönlerini tanıtmaktır. Feminist estetiğin neliği ile ilgili çağdaş tartışmalara baktığımızda feminist estetiğin başlangıç noktasının genel olarak feminizmle aynı olduğunu görürüz. Genel feminizm gibi feminist estetiğin başlangıç noktası "ataerkillik olgusu"dur (Devereaux, 2005, 647). Ataerkillik olgusuyla, feminizm, güç, statü ve hakların erkeklere ve erkeklerin çıkarlarına göre dağıtıldığı, kadınların haklarının ve çıkarlarının bu dağıtımda zarar gördüğü bir sisteme gönderme yapar. Devereaux'un da belirttiği gibi, ataerkillik olgusundan bahsetmek tartışmalı bir tez olan, var olan tüm toplumların zaten ataerkil olduğu veya ataerkil yapısal özelikler taşıdığı iddiasını kabul etmektir (Devereaux, 2005, 647). Kendi içlerinde ürettikleri tezler açısından farklılıklar gösterseler de feminist felsefeciler ataerkilliğin gayri meşru bir sistem olduğu konusunda hemfikirdirler. Ataerkil sistem sosyal pratikler, kurumlar ve düzenlemeler açısından kadınlar için bir adaletsizlik ve tahakküm yaratmaktadır. Feminizim ataerkil sistemin adaletsiz ve tahakkümcü yapısını ortaya çıkarma projesi kaçınılmaz olarak politik bir projedir. Bu bildirinin ana konusu olan feminist estetiğin temel taşları da bu proje çerçevesinde yapılanmıştır. Yeni bir çalışma alanı olan feminist estetik tarihsel olarak sanatın ve estetiğin ataerkil olduğu iddiasıyla başlar. Feminist estetik alanında yapılan çalışmalara genel olarak baktığımızda kadının sanat ve sanat tarihindeki yeri üç temel sorun açısından tartışılmaktadır: (a) Sanatın genel ölçütleri açısından kadınların sanat tarihinde yeri ve rolü, (b) kadının sanat eserlerinde sergilenen yeri ve konumu, (c) klasik estetiğin temel değerleri ve ideallerinin feminizmin beklentilerini karşılaması açısından yeterli olup olmadığı. Gerçekten de sanat tarihine baktığımızda erkeklerin aksine, "büyük sanatçı" ya da "deha" sıfatını alabilecek ender sayıda kadın sanatçı olduğunu görürüz. Bu ender sayıda kadın sanatçının bir kısmı da ne yazık ki eserlerini ya erkek ismiyle ya da cinsiyetlerini ortaya çıkarmayan mahlaslar kullanarak gün yüzüne çıkarmak zorunda kalmışlardır. Örneğin, klasik batı edebiyatının en önemli isimlerinden Charlotte, Emily ve Anne Bronte kardeşler önyargılardan ve baskılardan kaçınmak için eserlerini Currer, Elis ve Acton Bell mahlaslarıyla yazmışlardır. Yine edebiyat dünyasında yazılmış en iyi romanlardan biri olarak kabul edilen Middlemarch George Eliot mahlasını kullanan politik yazar Mary Ann Evans adlı kadın yazarın eseridir. Bu durumu örneklendirecek birçok isim sayabiliriz ancak şu da açık bir gerçek ki tarihsel olarak erkeklerle karşılaştırıldığında kadın sanatçıların ve düşünürlerin sayısı oldukça azdır. Kadınların sanatsal yetenek ve becerileri erkeklerden daha az olduğu için mi onların eserleri "büyük sanat eseri" olma ölçütlerini yerine getirmemektedir? Yoksa klasik sanat tarihi ölçütleri çerçevesinde "deha" salt "erkek doğasına" özgü müdür? Feminist sanat tarihçisi Linda Nochlin 1970'te yayınladığı "Neden Büyük Kadın Sanatçımız Yok" adlı çalışmasında tarihsel olarak ataerkil sistem içeresinde yapılanmış sanatın, kadına, kadın sanatına ve kadın sanatı ürünlerine karşı sergilediği eşitsizlikçi, tahakkümcü ve yok sayıcı tutumun analizini verir. Yetenek tek başına yeterli değildir gerekli sosyal koşullar, eğitim ve

2018

Aslı YAZICI