25.ULUSLARARASI ORTAÇAĞ VE TÜRK DÖNEMİ KAZILARI VE SANAT TARİHİ ARAŞTIRMALARI

Yazarlar:
Yayın Yılı:
2022
Yayıncı:
Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları
Dil:
ISBN:
978-625-8080-81-0
Özet:
Hamam, Aksaray ili, merkez Sofular Mahallesi, 2448 ada, parsel 1’de bulunmaktadır. Selçuklu devrine tarihlenen ve çifte hamam yapı, uzun süre kullanılmaması, etrafının ve içinin dolması sonucu arkeolojik bir alan haline gelmiştir. 2013 yılında kamulaştırma çalışması Aksaray Belediyesi’nce tamamlanmış, hamamın kazısı yapılarak, hazırlanan projesine göre restorasyonu gerçekleştirilmiştir. Kazı Aksaray Müze Müdürü Yusuf Altun başkanlığında; Prof. Dr. Haşim Karpuz, Prof. Dr. Osman Eravşar, Y. Doç. Dr. Osman Nuri Dülgerler’in katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Kazı yaklaşık iki ay sürmüş, restorasyon projesinin hazırlanıp uygulanması Y. Doç. Dr. Osman Nuri Dülgerler tarafından gerçekleştirilmiştir. 1. Malzeme ve Teknik: Yapının her iki bölümünde düzgün yonu taşı sıralı moloz taş ve tuğla kullanılmıştır. Tuğlaya daha çok üst örtüyü oluşturan tonoz ve kubbelerin yapımında yer verilmiştir. 2. Yapı Elemanları: Yaklaşık yüzyıldır kullanılmayan hamam toprağa gömülmüş ve arkeolojik bir yapı (alan) haline gelmiştir. Yapının taşıyıcı duvarlarının geniş ölçüde harçlarının çözüldüğü ve kısmen yıkıldıkları, açıklıklar oluştuğu gözlemlenmiştir. Üst örtüdeki kalan parçalar askıya alınmıştır. Erkekler bölümünün soğukluk ve soyunmalık kubbelerinde tuğlalarla belirlenmiş Türk üçgenleri özgün olarak günümüze gelmiştir. 3. Plan Elemanları (Tasarım): Hamam, klasik bir çifte Türk hamamı olarak tasarlanmıştır. Kadınlar bölümünün sonradan eklendiği anlaşılmaktadır. Erkekler bölümü kubbeli bir soyunmalık, soğukluk sonra haçvari (merkezi mekan) dört eyvanlı köşe hücreli tipte sıcaklık bölümüne sahiptir. Soğukluğun doğusundaki birbirine bağlı iki mekânın keçelik olarak tanımlanmıştır. İ. Hakkı Konyalı’nın yayınladığı planda buraya dışarıdan bir kapı açıldığı anlaşılmaktadır. Kadınlar bölümü de sıcaklık, soyunmalık, aralık, soğukluk ve üç eyvanlı, iki halvetli bölümünden meydana gelmektedir. Su deposundan eyvan ve halvetlere, pişmiş toprak tek bir boru ile su taşınmıştır. Kubbe ve tonozların ortasında baca şeklinde taş duvarlı veya pişmiş toprak künkler yerleştirilerek ışık delikleri elde edilmiştir. Ayrıca pişmiş toprak borular tütekliklere (kirli havayı dışarı atan borular) yer verilmiştir.

25.ULUSLARARASI ORTAÇAĞ VE TÜRK DÖNEMİ KAZILARI VE SANAT TARİHİ ARAŞTIRMALARI

Yazarlar:
Yayın Yılı:
2022
Yayıncı:
Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları
Dil:
ISBN:
978-625-8080-81-0
Özet:
(AI):
The bath is in Aksaray province, central Sofular neighborhood, plot 1 of block2448. The building, which dates to the Seljuk period and was a double bath, became an archaeological site as a result of not being used for a long time and its surroundings and interior being filled. The expropriation work was completed by Aksaray Municipality in 2013, and the excavation of the Turkish bath was carried out under the chairmanship of the curator of Aksaray Museum Yusuf Altun, with the participation of Prof. Dr. Haşim Karpuz, Prof. Dr. Osman Eravşar, Assist. Prof. Dr. Osman Nuri Dülgerler. The excavation lasted about two months, and the preparation and implementation of the restoration project were done by Dr. O.N.Dülgerler. 1.Material and Technique: In both parts of the structure, rubble stone and brick with coursed freestone were used. Brick was mostly used in the construction of the vaults and domes that form the top cover. 2.Structural Elements: The bath, which was not used for almost a century, was buried in the ground, and so became an archaeological site. It has been observed that the mortars of load-bearing walls of the structure were largely dissolved and partially demolished, and niches were formed. The remaining parts of the top cover are suspended. The unique Turkish triangles marked with bricks on the Apodyterium (Soyunmalık) and cold part including in entrance disrobing boxes and sometimes toilets are called frigidarium (Soğukluk) part of the men’s sections have survived to the present day. 3.Plan Elements (Design): The bath was designed as a classical double Turkish bath. It is understood that the women’s section was built later. The men’s section has a domed “soyunmalık”, “soğukluk”, and a corner cell type heat section with four cross-like iwans. We see those two interconnected spaces in the east of the “soğukluk” are defined as “Keçelik” (felt makers spaces). In the plan published by İ.H.Konyalı, we see that a door has been added from the outside. The women’s section also consists of a “soyunmalık” and “sıcaklık” with three iwans and two private rooms. (Caldarium is the hottest part, including a central space surrounded by semi-open spaces called iwans (eyvans) and private rooms called as “halvets” which are private rooms). Water was found to be carried from the water tank to the iwans and private rooms through a single terracotta pipe. Apertures were created by placing chimney-shaped stone-walled or terracotta pipes in the middle of the domes and vaults. Moreover, terracotta pipes and tüteklik (pipes that expel polluted air) were incorporated.