II. ULUSLARARASI SELÇUKLU TARİHİ COĞRAFYASI İRAN SEMPOZYUMU TAM METİN BİLDİRİ KİTABI-I
El-Cibâl Bölgesinin Selçuklu Hâkimiyetine Girişi

Yazarlar:
Yayın Yılı:
2023
Yayıncı:
Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları
Dil:
ISBN:
978-625-6802-52-0
Özet:
1040 Dandanakan Savaşı’ndan kısa bir süre sonra, Selçuklu hanedanından İbrahim Yinâl komutasındaki bir ordu, el-Cibâl olarak bilinen İran’ın kuzeybatısındaki dağlık alanı zapt edilmesi ile neticelenecek bir seri askerî harekâta girişmişlerdir. Bu harekât sonucunda bölgedeki birçok önemli şehirle birlikte, yerel hanedanlıklar da Selçuklulara boyun eğmişlerdir. Bunların en önemlileri Rey ve Hemedan’a hâkim Kâkûyîler (1007-1051) ile birlikte Hulvan ve Dinever’i ellerinde tutan Annazilerdi (991-1117). Esasında el-Cibâl bölgesindeki tüm emirlik veya hanedanlıklar uzun bir süredir Büveyhilere tabi bir halde siyasi hayatlarına devam ettirmekteydiler. Bunlardan Annaziler, her ne kadar bölgede etkili olsalar da bu tarihlerde kendi içerisinde taht kavgasına sürüklenmişlerdi. İbrahim Yinâl’ın bölgeye girmesiyle birlikte Kâkûyîlerden Gerşafs, Hemedan şehrini terk ettiği gibi, el-Cibâl’ın önemli bir kısmını elinde tutan Annazi emiri Ebu’ş-Şevk de emirliğin merkezi olan Dinever’den ayrılarak Kırmisin’e kaçmak zorunda kalmıştır. Ardından İbrahim Yinâl komutasında ve çoğunluğu Oğuzlardan oluşan bir ordu peş peşe birçok şehri ele geçirmiştir. Bunun üzerine Annaziler, Ebu’ş-Şevk’in kardeşi Mühelhil’in etrafında toplanmak istemişseler de Ebu’ş-Şevk’in oğlu Sadî b. Ebu’ş-Şevk, İbrahim Yinâl’ın hâkimiyetini kabul edip Selçukluların safına geçmesiyle dengeleri bir anda değiştirmiştir. Ardından bölgedeki diğer Kürt aşiretlerinin de Selçuklulara bağlı olduklarını ilan etmeleri, bu dengeyi Sa’dî b. Ebu’şŞevk’in lehinde değişmiştir. Fakat anlaşılan o ki bunu hazmedemeyen Mühelhil, Selçuklular adına hutbe okunan Hulvan şehrini ele geçirerek buradaki Selçuklu hâkimiyetine son vermiştir. Sa’dî b. Ebu’ş-Şevk, her ne kadar Oğuzlardan aldığı askerî destekle Hulvan’ı tekrar ele geçirmeye muvaffak olmuşsa da amcasıyla yaptığı bir savaşta yenilerek esir düşmüştür. Daha sonra kurtulmayı başaran Sa’dî b. Ebu’ş-Şevk, bizzat İbrahim Yinâl’dan aldığı askeri yardımla 1047 yılında amcası Sürhab’ın elindeki bazı şehirleri ele geçirmiş, lakin yolda iken Oğuzlar tarafından pusuya düşürülerek ordusunu kaybetmiştir. Bununla yetinmeyen Oğuzlar da bölgedeki kasaba ve köyleri yağmalamışlardır. İbrahim Yinâl ise bölgedeki faaliyetlerine devam ederek 1050 yılında Annazilerin elindeki önemli kalelerden biri olan Sirvân’ı ele geçirmiştir. Bu suretle Selçukluların önünde duramayacağını anlayan Mühelhil, Tuğrul Bey’e tabi olduğunu arz etmek zorunda kalmıştır. Öte yandan Sa’dî b. Ebu’şŞevk ise amcasına karşı başlattığı mücadeleyi kazanarak Mühelhil’i tutsak olarak ele geçirmiş ve daha sonra Büveyhilere tabi olduğunu haber etmiştir. Bu haber üzerine Tuğrul Bey, bir orduyu 1054 yılında Cibâl bölgesine yollamıştır. Selçuklarla yaptığı savaşta yenilen Sa’dî b. Ebu’ş-Şevk, bu savaştan kurtulan çok az sayıdaki askeri ile birlikte geri çekilmek zorunda kalmıştır. Her ne kadar siyasi varlıkları 1117 yılına kadar devam etmişse de bu darbenin etkisi ile Annazilerin bölgedeki hâkimiyeti fiilen sona ermiştir. Bu hadiseler ile birlikte el-Cibâl bölgesinün tümü Selçuklu hâkimiyetine girecektir.

II. International Seljuk Historical Geography Symposium FULL TEXT BOOK-I

Yazarlar:
Yayın Yılı:
2023
Yayıncı:
Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları
Dil:
ISBN:
978-625-6802-52-0
Özet:
(AI):
Shortly after the Battle of Dandanakan in 1040, an army under the command of Ibrahim Yinal from the Seljuk dynasty embarked on a series of military operations that resulted in the capture of the mountainous area in the northwest of Iran known as al-Jibal. As a result of this operation, many important cities in the region, as well as local dynasties, submitted to the Seljuks. The most important of these were the Kakuyis (1007- 1051), who dominated Rey and Hamadan, and the Annazis (991-1117), who controlled Hulvan and Dinever. In fact, all emirates or dynasties in the al-Jibal region had been continuing their political lives under the Buwayhids for a long time. Although the Annazis were influential in the region, they were dragged into a fight for the throne within themselves at that time. With the entry of İbrahim Yinâl into the region, Gerşafs, one of the Kakuyis, left the city of Hamadan, and the Annazi emir Ebu al-Shawk, who held a significant part of el-Jibal, had to leave Dinever, the center of the emirate, and flee to Kırmisin. Then, an army under the command of İbrahim Yinal, consisting mostly of Oghuzs, captured many cities one after another. Thereupon, the Annazis wanted to gather around Ebu alShawk brother Mühelhil, but Ebu al-Shawk’s son Sadi b. Ebu al-Shawk suddenly changed the balance when he accepted the sovereignty of İbrahim Yinal and sided with the Seljuks. Then, other Kurdish tribes in the region declared that they were loyal to the Seljuks, and Sa’di b. It changed in favor of Ebu al-Shawk. But it seems that Mühelhil, who could not digest this, captured the city of Hulvan, where the sermon was read on behalf of the Seljuks, and put an end to the Seljuk domination there. Sa’di b. Although Ebu al-Shawk managed to recapture Hulvan with the military support he received from the Oghuzs, he was defeated in a war with his uncle and was captured. Sa’di b. Ebu al-Shawk captured some cities from his uncle Surhab in 1047 with the military help he received from İbrahim Yinal himself, but was ambushed by the Oghuzs while on the road and lost his army. Not content with this, the Oghuzs also plundered the towns and villages in the region. İbrahim Yinal continued his activities in the region and captured Sirvan, one of the important castles held by the Annazis, in 1050. Realizing that he could not stand in front of the Seljuks in this way, Mühelhil had to submit to Tuğrul Bey. On the other hand, Sa’di b. Ebu al-Shawk, on the other hand, won the fight he started against his uncle, captured Mühelhil as a prisoner, and later announced that he was subject to the Buwayhids. Upon this news, Tugrul Bey sent an army to the el-Jibal region in 1054. Sa’di b. Ebu alShawk had to retreat with the very few soldiers who survived this war. Although their political existence continued until 1117, the dominance of the Annazis in the region actually ended with the impact of this coup. With these events, the entire el-Jibal region would come under Seljuk rule.