25.ULUSLARARASI ORTAÇAĞ VE TÜRK DÖNEMİ KAZILARI VE SANAT TARİHİ ARAŞTIRMALARI
GEVALE KALESİ SARNIÇ MİMARİSİ

Yayın Yılı:
2022
Yayıncı:
Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları
Dil:
ISBN:
978-625-8080-81-0
Özet (AI):
Konya’nın Selçuklu İlçesi, Saray Mahallesi sınırları dâhilinde bulunan Gevale Kalesi Konya şehir merkezinin 10 km. batısında, 1675 m. yüksekliğindeki dağın zirvesinde yer almaktadır. Geçmişi Helenistik döneme kadar geriye giden Gevale Kalesi, Konya kentinin savunmasında kilit rol oynayan volkanik dağların zirvesindeki iki kaleden birisiydi. İmarı büyük oranda Bizans döneminde tamamlanmış, Anadolu Selçuklu döneminde yenilenerek kale içine saray ve şikarhane gibi önemli yapılar inşa edilmişti. Bir yandan sultanlar için eğlence ve av mekanı, diğer yandan da siyasi mahkumların tutulduğu bir yapılardan oluşmaktaydı. 2013-2020 yılları arasında başlayan kazı çalışmaları neticesinde küçük buluntuların yanı sıra işlevi tam olarak tespit edilemeyen mimari mekanlar, kaya oyma mekanlar ve mezarlar, hamamlar ile çok sayıda sarnıç tespit edilmiştir. Sarnıçlar, yağmur, kar veya yer altı kaynaklarından elde edilen suları toplamak ve biriktirmek için yapılmış üzeri açık veya kapalı, duvarları Horosan harcıyla ya da çimentoyla sıvalı olan su depolarıdır. Sarnıç kelimesi, “küçük havuz” anlamındaki Arapça bir kelime olan şahrınc (sıhrıc- çoğulu- sahâric)’dan gelmektedir. Sarnıçların Anadolu’da bilinen örneği, MÖ. III. bin yılına ait KarataşSemayük kazılarında ortaya çıkarılmıştır. Anadolu’da Türk öncesi ve sonrası dönemde görülen sarnıçlar, halkın su ihtiyacının karşılamanın yanı sıra kale yada kentin işgali sırasında su sıkıntısını gidermek için inşa edilmişlerdir. Bu bağlamda Konya ve çevresinde yapılan kazı ve araştırmalarda çok sayıda sarnıç ve su kuyusunun yapıldığı tespit edilmiştir. Bu bildiride Gevale Kalesi’nde 2013 yılından itibaren yapılan kazılar neticesinde ortaya çıkartılmış sarnıçlar plan, mimari, yapım tekniği ve malzeme özellikleri açısından değerlendirilerek Türk su mimarisi içerisindeki yeri ve önemi hakkında bilgiler verilecektir.

25.ULUSLARARASI ORTAÇAĞ VE TÜRK DÖNEMİ KAZILARI VE SANAT TARİHİ ARAŞTIRMALARI
GEVALE CASTLE CISTERN ARCHITECTURE

Yayın Yılı:
2022
Yayıncı:
Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları
Dil:
ISBN:
978-625-8080-81-0
Özet:
(AI):
Gevale Castle, located within the borders of Saray Mahallesi, Selçuklu District of Konya, is located 10 km west of Konya city center, on the summit of the 1675 m high mountain. Gevale Castle, whose history goes back to the Hellenistic period, was one of the two castles on the summit of the volcanic mountains that played a key role in the defense of the city of Konya. Its reconstruction was largely completed in the Byzantine period and it was renovated during the Anatolian Seljuk period and important structures such as palaces and shikarhane were built inside the castle. On the one hand, it consisted of a place of entertainment and hunting for the sultans and on the other hand, a building where political prisoners were kept. As a result of the excavations that started between 2013-2020, in addition to small finds, architectural spaces, rock-carved spaces and tombs, baths and many cisterns were identified, as well as small finds. They are open or closed water tanks, the walls of which are plastered with Horosan mortar or cement to collect and accumulate the water obtained from rain, snow or underground sources, generally built under the ground to collect rain water. The word cistern comes from the Arabic word şahrınc (sıhrıc-plural sahâric), meaning “small pool”. The known example of cisterns in Anatolia was unearthed in the Karataş-Semayük excavations dated to the III millennium BC. The cisterns, which were seen in Anatolia in the pre- and post-Turkish period, were built to meet the water needs of the people, as well as to relieve the water shortage during the occupation of the castle or the city. In this context, it has been determined that many cisterns and water wells were built in the excavations and researches carried out in and around Konya. In this paper, the cisterns unearthed as a result of excavations in Gevale Castle since 2013 will be evaluated in terms of plan, architecture, construction technique and material properties, and information will be given about their place and importance in Turkish water architecture.