25.ULUSLARARASI ORTAÇAĞ VE TÜRK DÖNEMİ KAZILARI VE SANAT TARİHİ ARAŞTIRMALARI

Yazarlar:
Aslı SAĞIROĞLU ARSLAN
Yayın Yılı:
2022
Yayıncı:
Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları
Dil:
ISBN:
978-625-8080-81-0
Özet (AI):
Mezarlar ve mezar taşları, toplumların; tapu niteliği taşıyan, varlıklarını kanıtlayan, taşınabilir kültür varlıklarının başında gelmektedir. Ancak taşınabilir kültür varlıkları oldukları için insanlar tarafından en çok tahrip edilen, yerleri değiştirilebilen ve hatta yok edilen; tarihi eserler arasında en önde gelenlerindendir. Ayrıca mezarlar ve mezar taşları, doğa koşulları karşısında da (özellikle hava koşulları vb. ) çok ciddi bozulmalara uğramaktadırlar. Orta Asya Türk medeniyetlerinden Göktürkler ve Uygurların, balbal, taş nine, taş baba, menhir ve damgalı taş dikme gibi mezar taşı geleneğini kullandıkları bilinmektedir. Türklerin bu mezar taşı yapma geleneğini İslam kültürüne nasıl uyarladıkları ve Anadolu Türk İslam coğrafyasına nasıl taşıdıklarını ise tarihi süreç içinde maddi unsurlarda kendisini göstermektedir. Türklerin Orta Asya kültüründeki inanç ve geleneklerinin, Kayseri İli Develi İlçesi’ndeki Çataloluk Köyü Mezarlığı’nda bulunan Türkmen aşiretlerine ait mezar ve mezar taşlarında, bu kültürü devam ettirdikleri, anlaşılmaktadır. Mezarlık, Kayseri’nin Develi İlçesi’ne bağlı 42 km uzaklıkta bulunan Çataloluk Köyü’nde yer almaktadır. Çataloluk mezarlığındaki mezar taşları üzerinde kitabe bulunanlar göz önüne alındığında Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Dönemine kadar tarihlendirilebilirler. Mezarlık alanında yer alan mezar taşları yöredeki taş ocaklarından çıkarılan malzemeden yapılmışlardır. Mezarlık alanındaki mezar taşları incelendiğinde tipolojik olarak beş tip bulunmaktadır. Bunlar; menhir tarzında, sanduka tipli mezarlar, toprak mezarlar, çerçeveli mezarlar ve sadece şahideden ibaret mezarlardır. Bunlardan en dikkat çekici mezarlar, Orta Asya geleneğini devam ettiren; menhir formundaki mezarlardır. Bu mezar taşlarının üstünde özellikle Salur, Baysungur gibi Türkmen aşiretlerine ait kazıma tekniği ile işlenmiş damgalar bulunmaktadır. Mezar taşları 700 yıllık olduğu bilinen, tescili yapılan Karaağacın etrafında yer almaktadır. Bu ağacın gövdesinde de iki adet mezar taşı bulunmaktadır. Bu bildirinin amacı; bu kültür varlıkları örneklerinden Anadolu’daki ilginç bir grubunun belgelenmesi ve Türk sanat tarihi camiasına tanıtılmasıdır. Kayseri’nin Develi İlçesi’nde Çataloluk Köyü mezarlığında yer alan Türk Dönemine ait mezar ve mezar taşları örnekleri bu bildirinin konusunu oluşturmaktadır.

25.ULUSLARARASI ORTAÇAĞ VE TÜRK DÖNEMİ KAZILARI VE SANAT TARİHİ ARAŞTIRMALARI

Yazarlar:
Aslı SAĞIROĞLU ARSLAN
Yayın Yılı:
2022
Yayıncı:
Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları
Dil:
ISBN:
978-625-8080-81-0
Özet:
:
Graves and gravestone; are movable cultural assets that are the title deeds of societies and prove their existence. Since gravestones are movable cultural assets, they are one of the leading historical artifacts that have been destroyed, relocated, or even destroyed by people. In addition, tombs and gravestones are subject to severe deterioration in the face of natural conditions (especially weather conditions, etc.). It is known that the Göktürks and Uyghurs from Central Asian Turkish Civilizations used the gravestone tradition such as balbal, stone grandmother, stone father, menhir, and stamped stone erection. How the Turks adapted this tradition of making gravestones to Islamic culture and how they carried it to the Anatolian Turkish-Islamic geography shows itself in material elements in the historical process. It is understood from the village’s graves and gravestones that the Turks’ beliefs and traditions in the Central Asian culture, belonging to the Turkmen tribes in the Çataloluk Village Cemetery in the Develi District of Kayseri Province, continued this culture. The cemetery is located in Çataloluk Village, 42 km away from the Develi district of Kayseri. Considering the inscriptions on the gravestones in the Çataloluk cemetery, they can be dated to the Anatolian Seljuk and Ottoman Periods. The tombstones in the cemetery area are made of material extracted from the stone quarries in the region. When the tombstones in the cemetery area are examined, there are five typological types. These; Menhir style, cist type tombs, earthen tombs, framed tombs and tombs with witnesses. The most remarkable graves among these are the ones that continue the Central Asian tradition; graves in the form of menhir. On these gravestones, there are stamps of Turkmen tribes such as Salur and Baysungur, processed with scraping technique. The gravestones are located around the registered Karaağaç, which is known to be 700 years old. In addition, there are two gravestones on the trunk of this tree. This statement’s purpose is to document an exciting group of cultural assets in Anatolia and their introduction to the Turkish art history community. The samples of grave and gravestones belonging to the Turkish Period in the cemetery of Çataloluk Village in Develi District of Kayseri constitute the subject of this paper.