25.ULUSLARARASI ORTAÇAĞ VE TÜRK DÖNEMİ KAZILARI VE SANAT TARİHİ ARAŞTIRMALARI
İSTANBUL ARKEOLOJİ MÜZELERİ’NDE BULUNAN İSLAMİ DÖNEM KABARTMA- AJUR TEKNİKLİ SÜRAHİ VE SÜZGEÇ ÖRNEKLERİ

Yazarlar:
Yayın Yılı:
2022
Yayıncı:
Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları
Dil:
ISBN:
978-625-8080-81-0
Özet (AI):
Seramik sanatı içinde önemli ve özel bir yere sahip olan sırsız seramiklerde birbirinden farklı bezeme teknikleri bulunmaktadır. Kazıma, kalıp baskı, barbutin, kalıba baskı veya ajur gibi farklı tekniklerde bezenmiş olan sırsız seramikler, Ortaçağ’a ait birçok kazı alanında elde edilen önemli buluntular arasındadır. Çalışmamız kapsamında değerlendirdiğimiz örnekler İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde yer almakta olup tümüne yakını satın alma ve hibe yoluyla müzeye intikal etmiştir. Kabartma şekilli sırsız seramiklere özellikle Ortaçağ’da Anadolu’da sıkça rastlanmaktadır. Son dönemlerde yapılan kazı ve araştırmalar neticesinde hazırlanan çalışmalar ile bu sayı gün geçtikçe artmaktadır. Ancak maalesef ajur teknikli seramikler için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. Çin’de Yuan Hanedanlığı döneminde de üretilen ajurlu seramikleri İslam seramik sanatı içinde değerlendirmek gerekirse, Büyük Selçuklu döneminde İran’da, 11.-13. yüzyıllar arasında Suriye’de de örnekleri bilinmekle beraber Mısır’da özellikle Fatımi döneminde oldukça yaygın olduğu görülmektedir. Müze bünyesinde bulunan ve gövdeleri üzerinde kabartma şekilli figür ve motiflerle bezemeler yapılmış testilerin genellikle tek kulplu ve konik gövdeye sahip oldukları anlaşılmaktadır. Ajur teknikli seramikler ise genellikle bahsi geçen bu testi ve sürahilerin boyun kısımlarının içinde yer alan süzgeçlerden oluşmaktadır. Ajur tekniğinin uygulanmasındaki zorluklar göz önüne alındığında sürahi süzgeci gibi küçük bir kısımda bir dantel gibi işlenmiş motiflerin varlığı İslam seramik sanatının inceliklerinin birer göstergesi gibidir. Toplam 11 adet olan bu testi/ sürahi ve süzgeç örneklerinin hamur ve form özelliklerinin yanında özellikle süzgeçlerde bulunan bezeme repertuarının Mısır’da bulunan Fatımi dönemi örnekleri ile yakından benzerlikleri dikkat çekicidir. Süzgeçlerde bulunan ajur tekniği ile işlenmiş çeşitli geometrik ve yazı unsurlarından oluşan bezemelerinin yanında figürlü süslemeye sahip kabartma teknikli testi gövdesi de dikkate değer örnekler arasında yer almaktadır. Konu üzerinde çok fazla çalışma olmamasından da hareketle tanıtacağımız örneklerin, özellikle Mısır örnekleri ve çağdaşı olan İslami dönem seramikleri ile karşılaştırmalı olarak anlatılmasının İslam seramik sanatının detaylarındaki ihtişamı bir kez daha göz önüne sereceği kanısındayız.

25.ULUSLARARASI ORTAÇAĞ VE TÜRK DÖNEMİ KAZILARI VE SANAT TARİHİ ARAŞTIRMALARI
EXAMPLES OF ISLAMIC PERIOD RELIEF-OPENWORK JUG AND FILTER IN ISTANBUL ARCHEOLOGY MUSEUMS

Yazarlar:
Yayın Yılı:
2022
Yayıncı:
Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları
Dil:
ISBN:
978-625-8080-81-0
Özet:
(AI):
Unglazed ceramics, which have an important and special place in ceramic art, have different decoration techniques. Unglazed ceramics, which are decorated in different techniques such as scraping, printing, stamping, relief or openwork (ajur), are among the important finds found in many medieval excavation sites. The examples we evaluated within the scope of our study are located in Istanbul Archaeological Museums, and almost all of them have been transferred to the museum through purchases and grants. Unglazed ceramics with relief technique are common in Anatolia, especially in the Middle Ages. This number is increasing day by day with the studies prepared as a result of recent excavations and researches. Unfortunately, it is not possible to say the same for openwork technique ceramics. If we need to evaluate the openwork ceramics also produced in China during the Yuan Dynasty within the Islamic ceramic art, it is seen that it is quite common In Iran during the Great Seljuk period and Syria between 11th-13th. centuries and in Egypt, especially in the Fatimid period. It is understood that the jugs in the museum, whose bodies are decorated with figures and motifs in relief, generally have a single handle and a conical body. Openwork technique ceramics, on the other hand, usually consist of the mentioned jug and the strainers located in the necks of the jugs. Considering the difficulties in the application of the openwork technique, the presence of motifs such as the jug strainer in a small part, like a lace, is like an indicator of the subtleties of Islamic ceramic art. In addition to the clay and form properties of these jug and filter samples, which are 11 in total, the close similarity of the decoration repertoire, especially in the filters, with the samples from the Fatimid period in Egypt is striking. In addition to the decorations consisting of various geometric and writing elements embroidered with openwork technique on the strainers, the relief technique body with figured decoration is among the remarkable examples. Based on the fact that there is not much work on the subject, we believe that explaining the examples we will introduce in comparison with the Egyptian samples and their contemporary Islamic period ceramics will once again reveal the magnificence in the details of Islamic ceramic art.