8. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi

İnönü Üniversitesi

Giriş Kutadgu Bilig, Balasagunlu Yusuf Has Hacib tarafından 1069'da kaleme alınmıştır. İslami Türk edebiyatının ilk büyük eseri olarak bilinen KB, 6645 beyitten oluşan manzum bir siyasetnamedir. 11. yüzyılda Türkçenin bilim dili olarak kullanıldığını gösteren en büyük tanıktır (Ercilasun, 2014, s. 293). KB, insana her iki dünyada tam manasıyla kutlu olmak için gereken yolu göstermek amacıyla kaleme alınmış bir eserdir (Arat, 2006, s.29). Kutadgu Bilig'in bilinen üç nüshası vardır: Viyana nüshası, Uygur harfleriyle 1439'da Herat'ta yazılmıştır. Bu nüshayı Hammer İstanbul'da bulmuş ve Viyana Genel Kitaplığı'na armağan etmiştir. Kahire nüshası, Arap harfleriyle yazılmıştır ve Kahire'de bulunmuştur. Öz: Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib tarafından kaleme alınmış 6645 beyitten oluşan hacimli bir eserdir. Siyasetname ve öğüt kitabı olarak bilinmesinin yanı sıra Kutadgu Bilig, Türk düşünce sistemini yansıtması bakımından da Türk Dili tarihinin en önemli eserlerinden biridir. Kutadgu Bilig üzerine çeşitli açılardan yüzlerce çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların ilki Vambéry tarafından 1870 yılında yapılmıştır. Bir diğer önemli çalışma, Radloff'un üç ciltten oluşan eseridir. Reşid Rahmeti Arat'ın Metin, Tercüme ve İndeks olarak üç cilt olan eseri ise günümüze kadar yapılmış tüm araştırmaların ve bu çalışmanın da en temel kaynağı niteliğindedir. Eldeki çalışma, Kutadgu Bilig' deki doğa tasvirleri, tabiat ve doğayla ilgili sözler, ansiklopedik bilgiler, Türklerin yaşadığı coğrafya ve bölgenin florası hakkında temel bilgilerle birlikte Eski Türklerin doğaya beslediği sevgisi ve saygısını, doğayla bütünleşen dünya görüşünü, tabiat felsefesi ile kültür özelliklerini de ifade etmektedir. Bu çalışmada, eserde kullanılan tabiatla ilgili isimler ele alınmış ve bu tabiat isimlerine günümüzdeki karşılıklarıyla birlikte yer verilmiştir. Çalışmanın sonunda tespit edilen tabiat isimlerinin istatistiği verilmiş ve bu isimlere ait bir dizin oluşturulmuştur.

2019

Bahar Durukan